به گزارش روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی تهران، به مناسبت سالگرد شهادت آیت الله سید ابراهیم رئیسی مصاحبه ای با حجت السلام و المسلمین علیرضا فجری رئیس دفتر تبلیغات اسلامی تهران به عنوان ویراستار علمی کتاب ( تعارض اصل و ظاهر در فقه و قانون) اثر آیت الله شهید سید ابراهیم رئیسی انجام شد که به شرح ذیل می باشد:

سؤال: جناب‌عالی به‌عنوان ویراستار علمی کتاب «تعارض اصل و ظاهر در فقه و قانون» اثر آیت‌الله رئیسی همکاری داشتید. لطفاً درباره این همکاری علمی توضیح دهید.

پاسخ: بله، بنده افتخار داشتم که به‌عنوان ویراستار علمی در مراحل نهایی تدوین کتاب «تعارض اصل و ظاهر در فقه و قانون» با آیت‌الله شهید رئیسی همکاری داشته باشم. در مقدمه همین کتاب نیز ایشان به‌صورت روشن و صمیمانه از بنده تشکر کرده‌اند، که این قدردانی برای من هم افتخار است و هم مسئولیت. ما جلسات متعددی با هم داشتیم. آیت‌الله رئیسی با وجود مسئولیت‌های گسترده و مشغله‌های فراوان، با دقت و علاقه در جلسات حاضر می‌شدند و مباحث علمی را با نهایت توجه و فروتنی دنبال می‌کردند. ایشان به نظرات علمی توجه کامل داشتند و با سعه‌صدر به پیشنهادها و نقدها گوش می‌دادند. این تجربه برای من، فقط یک همکاری علمی نبود؛ بلکه در واقع نوعی مکتب اخلاقی در عمل بود.

سؤال: درباره محتوای کتاب و اهمیت آن در فضای فقهی و قضایی کشور، چه نکاتی قابل ذکر است؟

پاسخ: این کتاب، اثری ترکیبی از فقه تطبیقی و تحلیل حقوقی است و به یکی از چالش‌برانگیزترین مباحث نظام دادرسی یعنی تعارض اصل و ظاهر می‌پردازد؛ موضوعی که در عمل، مکرراً باعث اختلاف آراء بین قضات و تنوع رویه‌های قضایی در محاکم مختلف شده است.

در فرآیند قضاوت، گاهی اصل عملی (مثل اصل برائت یا اصل صحت) با ظاهر سند یا ادله ظاهری (مثل امارات) در تعارض قرار می‌گیرد؛ تشخیص این‌که کدام‌یک مقدم است، از جمله مسائلی‌ست که نه‌تنها پیچیدگی علمی دارد، بلکه آثار مستقیم بر سرنوشت پرونده‌ها می‌گذارد. آیت‌الله رئیسی دقیقاً به همین گره پرداخته‌اند. نگاه کتاب، هم ریشه‌دار در فقه امامیه است، و هم ناظر به ساختار قانونی و نیازهای قضایی کشور. این اثر، الگویی از پیوند میان اجتهاد متعمق فقهی و تدقیق حقوقی بر اساس واقعیت‌های جاری محاکم است.

سؤال: شما ایشان را از نزدیک در فرآیند نگارش و ویرایش علمی شناخته‌اید. مهم‌ترین ویژگی‌هایی که در ذهن‌تان ماندگار شده چیست؟

پاسخ: بی‌تردید، برجسته‌ترین ویژگی شخصیتی ایشان، تواضع و فروتنی بی‌ریا بود. با وجود جایگاه قضایی و سیاسی عالی، در جلسات علمی کاملاً با ذهنی باز و رفتار متواضعانه حاضر می‌شدند. نه از موضع بالا، بلکه مثل یک طلبه اهل گفت‌وگو، آماده شنیدن، پذیرش اصلاح و بحث بودند. نکته قابل توجه دیگر، دغدغه‌مندی اجتماعی و مسئولیت‌پذیری ایشان بود. در برخی جلسات، من مسائل و مشکلاتی که مردم در مراجعات به من منتقل کرده بودند را با ایشان در میان گذاشتم. با دقت گوش می‌دادند، یادداشت می‌کردند و در همان جلسه تماس میگرفتند و فردی را مسئول پیگیری آن موضوع قرار می دادند و بعدها پیگیری آن را از من جویا می‌شدند. بعداً متوجه شدم که حتی در برخی موارد، شخصاً با مسئولان مربوطه تماس گرفته و پیگیر حل مشکل شده‌اند. این رفتارها برای من که از نزدیک شاهدش بودم، بسیار الهام‌بخش بود. حتی وقتی متوجه شدند که من در حوزه مسائل ایتام و نیازمندان ورود داشته ام و چند کتاب در این زمینه نوشته ام، من را به بنیادی که زیرنظرشان بود معرفی کردند و فرمودند امیدوارم که با حضور در این مجموعه، هر ایده ای که در حوزه مباحث فرهنگی ایتام داری را بتوانی به نتیجه برسانی.

سؤال: به نظر شما، چه عواملی موجب ماندگاری آیت‌الله رئیسی در ذهن‌ها و دل‌های مردم شده است؟

پاسخ: آیت‌الله رئیسی را نمی‌توان فقط در قالب یک قاضی، یا یک فقیه، یا حتی یک رئیس‌جمهور تحلیل کرد. او ترکیبی بود از سه مؤلفه: دانش، دغدغه و ادب. دانش، چون بر مباحث فقهی و حقوقی مسلط بود. دغدغه، چون نسبت به مردم، محرومان و عدالت واقعاً حساس بود. و ادب، چون با هرکس و در هر جایگاهی، با احترام، خضوع و انصاف رفتار می‌کرد. این صفات باعث شد که حتی کسانی که با او اختلاف نظر داشتند، نتوانند بزرگواری اخلاقی او را انکار کنند. او مرد میدان نظر بود، اما با خلقی نیکو و عزمی راسخ در خدمت و همین سه‌گانه‌ی علم، اخلاق و عدالت‌خواهی است که نامش را در حافظه اجتماعی ملت ایران ماندگار خواهد کرد.